De Lourdesgrot De oprichting

 

Voor de oorsprong van het grotje van Herkenrade moeten we terug naar 1941.  In dat tweede oorlogsjaar begon de Duitse bezetter langzaam maar zeker zijn ware gezicht te tonen. Middels de vele "Verordnungen" (met hun hoge straffen bij overtreding) probeerde hij de bevolking in de greep te krijgen en te houden.

Een van die gehate voorschriften was de op 22 november 1941 door rijkscommissaris Seys Inquart uitgevaardigde "Verordening betreffende de Nederlandse Kultuurkamer" ¹. Artikel 1 bepaalde dat "...zij die werkzaam zijn op het gebied van de beeldende kunsten, daaronder begrepen de bouwkunst en het kunstambacht, of op het gebied van de muziek, de literatuur, het theaterwezen, het filmwezen of perswezen, in gilden (worden) opgenomen. Deze gilden samen vormen de Nederlandse Kultuurkamer". De plaatselijke verenigingen stonden nu voor de keuze: aansluiten bij de Kultuurkamer of de activiteiten staken. In Sint Geertruid, net zoals in de meeste andere plaatsen, besloot men tot dit laatste.

 

Er was echter een aantal groeperingen dat buiten de Kamer kon blijven functioneren, namelijk die met een godsdienstige doelstelling. Gebruikmakend van deze wetenschap was het bisschop Lemmens die naarstig op zoek ging naar mogelijkheden om vooral de jeugd, tijdens de gedwongen rustperiode van de verenigingen, in een organisatie te binden. De oplossing bood de zogenaamde Katholieke Actie, een in 1940 opgerichte beweging, die "...een breed front (wil) vormen van alle katholieken tot instandhouding, uitbreiding en verdieping van het rijk van Christus" .²  De Katholieke Actie telde in praktisch iedere parochie een afdeling. Ofschoon onder de dekmantel van de Actie ook andere activiteiten mogelijk waren, was het merendeel daarvan toch godsdienstig getint. In Sint Geertruid stond de plaatselijke afdeling onder de bezielende leiding van kapelaan H.Gulikers (1940-1944).

Zoals wellicht bekend was Mgr. Lemmens een groot Maria-vereerder. In 1942 hemieuwden de Limburgse parochies, na oproep van de bisschop, hun toewijding aan Onze-Lieve-Vrouw, tevens de patrones van het bisdom Roermond.

 

Dit feit, gekoppeld aan de zorgelijke levensomstandigheden van die tijd, waren aanleiding voor kapelaan Gulikers en het Katholieke Actie-bestuur om plannen te maken voor de bouw van een Mariakapel in de parochie: zo eerde men de Maagd Maria en creëerde men tevens een plaats waar de inwoners met hun noden en zorgen terecht konden.³

 

 

H. Gulikers, kapelaan van Sint Geertruid (1940-1944).

foto: H. Gulikers, Bunde

 

 

Rekening houdend met de beperkte mogelijkheden van die tijd besloot men om een Lourdesgrot te bouwen in Herkenrade onder de imposante kastanjeboom. De grondeigenaar Schreinemacher, verleende daartoe gaarne toestemming. De bouwwerkzaamheden werden uitgevoerd, onder leiding van kapelaan Gulikers en Sjeng Aarts,door leden van de Katholieke Actie, waarbij men veel hulp ondervond van de familie Kreuwels.  

(Deze familie is tot op de dag van vandaag nog nauw betrokken bij het wel en wee van het grotje.)(1989)

Het gebouwtje werd opgetrokken uit vuursteenknollen die uit een kiezelgroeve aan de Banholtergrubbe  werden gehaald.

Het benodigde cement, een zeer schaars product in de oorlogstijd, schonk de firma Custers.

 

De uitvoering van de werkzaamheden vond niet plaats volgens een van te voren gemaakte ontwerptekening :

er werd namelijk gebouwd naar een klein model van de grot van Lourdes, dat ooit als souvenir was meegebracht ! Deze minigrot was dan ook voortdurend op de bouwplaats aanwezig. Na het gereedkomen van de bouw werd de kapel op sobere wijze door kapelaan Gulikers ingezegend in juli 1942.                                         

Vóór het grotje, waarin de beelden van Maria en Bernadette waren geplaatst, legde men een klein bloemperk aan. Teneinde de jonge aanplant te beschermen tegen de vraatzucht van langslopende koeien (Herkenrade telde toen nog veel boerderijen) en de schaapskudde van de familie Van de Berg, was de aanschaf van een hekwerk dringend gewenst. Dat materiaalschaarste een positieve invloed heeft op de menselijke inventiviteit bleek wel in dit geval: stukken van een oud ledikant werden, met draad bespannen, om het grotje geplaatst. Jarenlang heeft deze unieke constructie tot ieders tevredenheid haar diensten bewezen. Het verdere onderhoud van de grot en de aanplant is tot op de dag van vandaag een zaak van de omwonenden gebleven. (1989)

 

 

 

Mevr. Kreuwels-Duysens en haar kleinkinderen in gebed bij het grotje, 5 juli 1942

foto: H. Gulikers, Bunde.

 

Dat het in 1942 opgevatte plan om in Herkenrade een Lourdesgrotje te bouwen een juiste gedachte was, is in de loop der tijd wel gebleken. Vooral in de oorlogsjaren, toen veel dorpsgenoten vaak langdurig en ernstig ziek waren, vormde het grotje het eindpunt van bidwegen, waar familieleden, vrienden en kennissen van de zieke aan deelnamen. Tot op de dag van vandaag wordt dit gebruik in ere gehouden, evenals het ter plaatse bidden van de rozenkrans in de (Maria)maanden mei en oktober.

 

 

Fien Bouwens-Willems en Frans Roebroeks

 

Noten

1.         Verortnungsblat fur die besetzten Niederlandischen Gebiete, Jahr 1941, Verordnung 211,

             p.901-915.

2.         Analecta voor het Bisdom Roermond 26 (1941), 4.

3.         De hiernavolgende gegevens zijn ontleend aan interviews met H. Gulikers, emeritus-deken te

             Bunde en J.Aarts te Herkenrade, oud-bestuurslid van de Katholieke Actie.

 

 

 

 

Het lourdesgrotje voor de renovatie.